|
|
|
 |
|
|
 |
KÜRT SORUNU ETNİK BİR SORUN DEĞİLDİR
Kürt sorununun etnik bir içeriği var. Çözümü için de ana dilde eğitim, anayasada Kürt kimliğinin açıkça tanınması gibi talepler dile getiriliyor. Bunlara katılmamak olanaklı değil.
Ancak Kürt sorunu temelde bir kimlik sorunu, etnik bir sorun değildir. Bunun hem ötesi hem de berisi vardır.
Kimliğin tanınması gerekli ve asgari adımdır. Asıl mesele bundan sonra başlamaktadır. Çünkü, bu gelişme-kazanım, Kürt halkının çok geniş kesimlerinin özgürlük ve eşitlik taleplerinin sağlama alınması anlamına gelmez. Keyfi yerinde azınlığın ise zaten böyle bir derdi yoktur. Meselenin ötesi budur.
Kimlik üzerindeki baskının kalkması ya da zayıflaması, bu kimliğin gerçekten yaşama geçebileceği koşulların oluşması demek değildir. Kimliğin garantisi için, Kürdün bir insan gibi yaşayacağı ekonomik, toplumsal, politik düzenlemeler gerekir. O nedenle kimliklerini isteyen Kürt yoksul köylülerinin, aynı anda talep etmeleri gereken şey, eşitlik ve eşitlikçi bir düzen olmak zorundadır. Aksi halde kimlik mücadelesi boşuna ve aldatıcı olur.
Bütün bu nedenlerle Kürt sorununun çözümü, tek başına kimliğin tanınmasında değil, bunu da içerecek daha kapsamlı sosyopolitik düzenlemelerdedir. Bu paket bölgesel eşitsizlikleri ortadan kaldıracak, doğuyu kalkındıracak, tarım ve hayvancılığı yeniden diriltip, bölgeye sanayiyi sokacak, geliri eşitleyecek stratejileri içermek zorundadır. Bunlar da kapitalist düzenin işi değildir. Kürt sorunu bu nedenle bir kimlik sorunu değil, sosyoekonomik formasyon sorunudur.
Kürtler'in sorunlarının çözülmesi isteniyorsa, Kürt hareketinin, perspektifini, kimlik meselesinin çok ötesine, piyasa düzenine kadar genişletmesi ve eldeki büyük potansiyeli daha kapsamlı bir projeye göre kullanması gerekir. Buradaki potansiyel hem Kürt hem de Türk emekçilerine ilişkindir. Potansiyeli yalnızca Kürtler ile sınırlayan Kürt hareketi o nedenle ne gerçekçi ne de devrimcidir.
Meselenin berisi ise, Kürt sorununun kimlik sorunu olarak ele alınmasının Türk tarafında yarattığı faşizan milliyetçileşmedir. Görmek gerekir ve ne yazık ki görülmek istenmemektedir: PKK'nın “başarılı” olarak duyumsanan-nitelenen her eylemi batıda önü alınamaz milliyetçi hezeyanların kabarmasına neden oluyor.
Öte yandan, Kürt kimliğini öne çıkaran mücadele Kürtler arasında da milliyetçiliğin kökleşmesine yol açıyor. Kurtuluş yolu kimliğin elde edilmesi ise, karşınızdaki saf (bu konjonktürde) kaçınılmaz olarak karşı kimlikte olanlardır. Kimlik mücadelesi ontolojik olarak karşı kimliğin ötekileştirilmesini gerektirir. Farklı etnisitelerin, bu şekilde, aynı çatı altında yaşamaları olanaklı değildir. Sorunu kimliğe sıkıştıran politika Türkleri ve Kürtleri kendi içlerine kapatan, birlikte yaşamayı olanaksızlaştıran bir etki gösteriyor. Bize gereken ise milliyeti ne olursa olsun sömürücülerin ötekileştirilmesidir.
Söz konusu olan bir iktidar meselesidir. Eğer iktidar işçi ve emekçi sınıflar, eşit ve adil bir düzen için isteniyorsa, yapılması gereken tek şey Kürt ve Türk emekçi sınıflarını, yani her iki halkın çoğunluğunu yakınlaştıracak stratejilerin benimsenmesidir. Bunun için Türk ve Kürt karakterli değil, sınıfsal bir politikaya gerek vardır. Birleşik sol bir siyasal hareket mi isteniyor: Bunun zemini ancak emekçi sınıf kimliği olabilir.
Yok eğer, bir Kürt iktidarı için savaşılıyorsa, bunun yolu bile Kürt hareketinin bu stratejisi ve PKK'nin bu eylemleri olamaz. Çünkü her eylem milliyetçilik üzerinden bir iç savaşa bizi daha çok yaklaştırıyor ve halklarımızı daha çok emperyalist planların kucağına itiyor. Eğer Kürtler'in iktidarı Yugoslavya'dakine benzer bir sürecin sonrasında gerçekleşecekse, o koşullardaki Kürtlüğün ve Türklüğün bir anlamı kalacak mıdır ? Eğer istenen şey halklar arasındaki mesafenin daha da açılması, bunun üzerinden ilişkilerin ve değerlerin kopma noktasına gelmesi, Amerika'nın bölgeye daha fazla yerleşmesi ise, o zaman söylenecek bir şey yoktur.
Anadilde eğitim hakkının kazanılmasının zorluk derecesi, sosyalist devrimi gerçekleştirmekten daha fazladır.
İLKER BELEK
|
|
 |
ABD Krizinin Siyasî Üstyapısı KORKUT BORATAV
Amerika’daki finansal krizin ekonomik altyapısını kavramak için, bir yandan finans kapitalin işlevsel ve paraziter gelişim çizgisi üzerinde odaklanmak; bir yandan da dünya ekonomisinin içinde ABD’nin “süper-emperyalist” konumunun parasal-finansal uzantılarını mercek altına almak gerekir.
Bu işe burada kalkışamayız. Bunun yerine krizin siyasî üstyapısı üzerinde durabiliriz. Bunu da, bir hafta önce gündeme gelen ABD Hazinesi’nin 700 milyar dolarlık “kurtarma operasyonu” önerisiyle sınırlı kalarak yapalım.
***
Sözü geçen “kurtarma operasyonu”nun mimarı ABD Hazine Bakanı Henry Paulson’dur. ABD Kongresi’ne şu öneriyi götürüyor: “Batık alacaklarla iflasa sürüklenen bankaları, finans kuruluşlarını kurtarmazsak ekonomi de batacak. 700 milyar dolar tahsisat verin; bu zehirli safrayı şirketlerden satın alayım; ancak paranın kullanımında tam yetki ve sonrası için dokunulmazlık isterim.” diyor. Öneri başlangıçta ilke olarak hem Cumhuriyetçilerden, hem de Demokratlardan kabul görüyor. Ardından uyananlar çıkıyor: “Ne demek tam yetki ve dokunulmazlık? Paulson, Wall Street şirketlerinin elindeki batık alacakları, kendi biçtiği fiyatlarla satın alacak; hem şirketleri fonlayacak; hem de bilançolarını zarardan çıkaracak; bu değersiz kâğıtlar da sonunda hazine zararı olarak vergi mükelleflerince ödenmiş olacak. Bu arada konutlarını yitiren milyonlarca ipotek borçlusunun durumu aynen devam edecek.”
Bu tür itirazlar hele seçim döneminde dile getirilirse, operasyonu sürdürmek güçleşir. Öyle de oldu. Anlaşma sağlanamadı. Uzlaşma arayışları önümüzdeki haftaya sarktı.
Peki, kimdir ABD Hazine Bakanı Henry Paulson? Bush onu, Wall Street’in önde gelen şirketlerinden Goldman Sachs’tan transfer ederek iki buçuk yıl önce Hazine Bakanlığı’na getirmişti. Bir yatırım bankası olan Goldman Sachs’ın Paulson’a ödediği yıllık maaş o tarihlerde 16,4 milyon dolarmış. Çok karmaşık türev kâğıtlar, bankerlerin bile kavramakta güçlük çektiği yeni tür menkul değerler üzerine kurulu ve aşırı borçlanmayla ayakta duran bir finansal sistemin oluşmasına Paulson’un şirketi, diğer üç yatırım bankasıyla birlikte büyük katkılar yaptı. Bu bankalardan ikisi battı. Diğer ikisi de (Morgan Stanley ve Paulson’un şirketi) paçayı kurtarmak için yatırım bankası statüsünü terk ederek, mevduat bankacılığına geçmek zorunda kaldılar.
***
Başkanlık için yarışan iki büyük partinin adayları, “Wall Street’i kurtarma operasyonu”nu ilke olarak desteklediklerini kamuoyuna ilettiler. Bu ortak tavrın arka planına da göz atalım:
Cumhuriyetçi McCain, seçim kampanyasının başlarında, “ben ekonomiden fazla anlamam” itirafında bulunmuştu. Bu nedenle baş ekonomik danışman olarak kimi seçtiği önem taşıyor. Bu şahıs, eski Texas senatörü, bugün ise dev İsviçre bankası UBS’nin ABD kolunun başkan yardımcısı olan Phil Gramm’dır ve bugünkü krize yol açan finansal sistemin kuralsızlaştırılması sürecine doğrudan katkı yapan kişiler listesinin ön saflarında yer alır. Ticari bankacılığın yatırım ve sigorta faaliyetlerine girmesini yasaklayan 1930’lu yıllara ait Glass-Seagal Yasası, 1999’da Senato Bankacılık Komitesi başkanı olan Gramm’ın kişisel girişimleriyle kaldırılmış; onun adını taşıyan bir yeni yasa (Gramm-Leach-Billey Yasası) ile tüm türev işlemleri, her türlü “yeni” finansal araç, tamamen denetimsiz biçimde yatırım bankacılığının sıradan faaliyetleri arasına katılmıştır. Amerika’nın en varlıklı bankerlerinden Warren Buffett’in nitelendirmesiyle “finansal kitle imha araçları”nın önü böyle açıldı ve bugünkü krize yol açan ortama böyle geçildi.
Barack Obama’nın ekonomi takımının ön planında ise, Clinton’un Hazine Bakanı Robert Rubin yer alıyor. Rubin de Clinton hükümetine (Paulson gibi) Goldman Sachs’tan transfer edilerek girmiş; hükümetten ayrıldığında da bir başka dev Wall Street şirketine (Citigroup’a) yönetici olarak geçmiştir. Rubin, Clinton’un Başkanlık yıllarında finansal sistemin kuralsızlaşmasına hükümet cephesinden katkı yapan en önemli kişiydi. Bu özellikleriyle finansal krizden çıkış yolları arandığında Wall Street çıkarlarının dışında bir seçeneği algılaması, savunması, Obama’ya önermesi elbette söz konusu değildir.
***
İşin özü şudur: Finans kapital krizlere sürüklenince devlet, tüm aygıtlarıyla devreye girer; zararlar devletleştirilir; dev şirketler, hissedarları, alacaklılar kurtarılır; krizin maliyeti burjuvaziye değil, halka, örneğin ipotek borçlusu garibanlara yıkılır.
Büyük sermayenin egemenliğini açık-seçik ortaya çıkaran bu olguları, “serbest piyasa sosyalizme dönüşüyor” veya (Hürriyet’in manşetindeki) “sosyalist darbe” klişeleriyle nitelendirmek ise kara cehalet örnekleridir. |
|
 |
|
|
|
|
|
Marx’ın Hakkı AYDEMİR GÜLER
Konu dışı bir notla başlıyorum. Bir keresinde daha kısa süre öncesine kadar Cumhuriyet’te yazan bir gazeteci hakkında, tam da eski çalışma arkadaşları yaka paça toplanırken, kalkıp “Ergenekon’un sonuna kadar gitmesi”nden dem vurmanın etik olmadığını söylemiştim. Türkiye solunda, artık Merdan Yanardağ da içeri alınmışken “sonuna kadar” saçmalığını tekrarlayanın sadece siyasi aklından değil ahlakından da kuşku duyulur!
Ergenekon kontrgerillayı konu alan bir hukuk süreci değil, ABD-Gülen-AKP üçgeninin siyasi ve ideolojik bir operasyonudur dedik durduk. Bu tezin bir kez daha kanıtlanmasına vesile olan Merdan’a geçmiş olsun…
Konumuz ise kitapları çok sattığı ve krizi ne kadar da iyi öngördüğü konusunda yaygın “geyiklere” malzeme olan Marx’la ilgili. Her elini attığı şeyi inanılmaz bir hızla çürüten düzenin şimdi Marx’a uzanmasından keyif ve tatmin duymak yersiz olur.
Endişelenip kaçalım demiyorum. Tam tersine. Marx’ın haklı çıktığını düşünen burjuvalar mı var etrafta? Öyle yarım yamalak hak vermek olmaz, diyeceğiz. Marx’ın yalnızca kapitalizmin kriz mekanizmalarını iyi analiz ettiği için ve ölümünden bunca zaman sonra öngörüleri hâlâ tutuyor diye yâd edilmesi yetmez. Marx’ın analiz ve öngörüsünü benzersiz kılan sisteminin başka boyutları da vardır ve “hakkımız” teslim edilecekse, o boyutlara da sıra gelecektir.
Zaten Marx’ın öğrencileri, hocalarının, holding profları, borsa uzmanları ve medya şarlatanları tarafından doğrulanmasına gerek bırakmamış bulunuyorlar. Dünyada da bizde de, Marksistler yıllardır “bu balon patlar” diyorlardı. Geriye dönük basit bir gözden geçirme, Marksizmin krizin zamanlamasına varana kadar haklı çıktığını gösteriyor. Her boydan burjuva yorumcu ise şaka kabilinden fikir kırıntılarıyla oynamaya devam ediyor. Bir kurtarma paketi açılınca yarım günlüğüne bayram eden borsalar kadar aklı var burjuva “bilimi”nin!
Ama daha fazlası nasıl olsun ki? Neredeyse 40 yıldır liberalizmi, sınırsız piyasacılığı baş tacı eden, ekonominin ve toplumun planlanamayacağından kamu sektörünün verimsizliğine, “her şeyi devletten beklememek” türü atasözü icatlarına kadar saçmaladıkça saçmalayan bir sınıfın düşünürlerinde akıl mı kalır! Doların yükselişine “dalgalı kur” diyebilen bir başbakana, bütün dış pazarlar daralırken “devalüasyonun ihracatı destekleyeceğini” anlatan yetkililere şaşmamak gerek!
İşin özeti liberal ezber büyük bir kayaya toslamış bulunuyor. Herkesin egemen bir ulusal devlet sandığı İzlanda’nın sadece bir finans kuruluşu olduğu görüldükten sonra, piyasa entegrasyonu temelli ve küreselleşme soslu uluslararası işbölümü safsatasını tekrar etmek mümkün görünmüyor. 1990’ların başında “verimsiz merkezi planlama”dan kurtuluşunu kutlayan eski sosyalist ülkelerin iflasa doğru gittikleri bir dünyada, piyasacılık gemisi su almadan yüzebilir mi? Bu tarihsel çuvallamadan sonra burjuva ideolojisinin bir şey olmamış gibi yola devam etmesi mümkün olmayacaktır.
“Bizim” bu denli haklı olduğumuz ve burjuva dünyasının bu ölçüde şapa oturduğu koşullarda Kapital’in “çok satması” yetmez.
Çünkü Marx’a göre sermaye ile yığın yığın para arasında çok temel bir fark vardır. Sermaye dediğiniz şey, bir toplumsal ilişki biçimidir. Toplumsal ilişki olarak sermayenin, doğasından ayrılamayacak davranış kalıpları vardır. Sermaye düzeni herhangi bir hata, eksiklik, cahillik, kaza nedeniyle değil, tam da ve yalnızca “sermaye düzeni” olduğu için kriz üretir. Geri dönmeyecek kredileri verdikçe veren banka ve finans sektörü salak değil, kapitalist olduğu için öyle davranmıştır. Kapitalizm bir tarihsel salaklıktır, o başka…
Kapitalizm krizini atlatır, ama her defasında bir yenisine yelken açmak üzere… Buradan çıkan sonuç son derece yalındır. Açlık, işsizlik, yoksulluk, gericilik ve savaş nedeni olan krizlere karşı kesin önlem, sermaye düzenine son vermektir.
Üretim araçlarının özel mülkiyeti yerine toplumsal mülkiyet. Özel mülkiyetin piyasa anarşisi yerine toplumsal mülkiyetin merkezi planlaması.
Marx’a öyle kuru kuru, bir köşesinden hak vermek olmaz. Madem başladık, hakkımızın tamamını alacağız!
Bunun bir inatlaşma konusu olduğu sanılmasın. Ayrıca hakkımızı kitap üstünde veya masa başında alacağımızı da kimse düşünmesin. Toplumsal mülkiyet ve merkezi planlama demek, burjuvazi yerine işçi sınıfı demektir. Yok sayılan işçi sınıfı, öldü denen sol, burjuva ideolojisinin dağıldığı kriz konjonktüründe alanını genişletmek için hamle yapmayacak da, ne zaman yapacak?
Sosyalizm ve işçi sınıfı itibarını geri kazanmalıdır. Marx’ın hakkı budur. |
|
|
 |
|
| |
|
|
